Konijnen - Voeding

Konijnen zijn herbivoren, ofwel ‘folivoren’ (bladeters) en wilde konijnen voeden zich voornamelijk met grassen en wilde kruiden, takken, bladeren, wortels en zaden. Tamme konijnen bezitten nog steeds hetzelfde spijsverteringsstelsel als het wilde konijn en ook hun gebitsmechanisme is nagenoeg onveranderd. Dit betekent dat het tamme konijn hetzelfde dieet ‘nodig’ heeft om het lichaam in gezonde staat te houden. Het probleem is echter dat het wilde konijn vrije toegang heeft tot allerlei soorten kruiden en grassen en deze geheel zelf kan selecteren. Het tamme konijnen woont in gevangenschap en heeft deze vrije toegang niet. Desondanks kunnen we wel een breed assortiment aanbieden en er zo voor zorgen dat het tamme konijn als nog in staat wordt gesteld tot zelfselectie, al dan niet in een wat meer ‘beperkte’ mate. In deze blog leg ik uit hoe je het ‘natuurlijk dieet’ zo goed mogelijk kunt na bootsen. 

Basisvoer

​Konijnen hebben onbeperkte toegang nodig tot gevarieerd groenvoer. Het beste is om onbeperkt weide aan te bieden. Met weide wordt bedoeld: wilde grassen en kruiden. Dit is wat wilde konijnen ook in de natuur eten. Je kan dit zelf buiten plukken (op veilige plekken uiteraard) en aan je konijn geven. Nu is het niet voor iedereen mogelijk om weide aan te bieden (of in zon grote mate dat de konijnen hier volledig van kunnen leven). Bladgroenten zijn dan een alternatief. Bladgroenten zijn echter geen een-op-een vervanging voor weide en het voeren hiervan behoeft wat meer aandacht. Hoofdvoeding kun je in twee categorieën verdelen: het zomerdieet en het winterdieet. 

Het Zomerdieet - weide

In de winter groeit er nauwelijks wat en dus is er niet zo veel te vinden. Vandaar dat het aanbieden van weide vooral gebeurt van het voorjaar tot het najaar en dit is dan ook meteen de reden dat dit het ‘zomerdieet’ wordt genoemd.
Wanneer je de mogelijkheid hebt om van buiten allerlei grassen en kruiden te plukken, dan is dit de basisvoeding voor je konijnen. Je kunt dan meerdere keren per dag een flinke portie grassen en kruiden aanbieden. Variatie is erg belangrijk om het selectiegedrag (foerageren) van konijnen te stimuleren en om te voorkomen dat konijnen zich verplicht voelen om bepaalde kruiden te eten die ze anders niet zouden eten. Er zijn kruiden die prima eetbaar zijn, maar echt als aanvulling bedoeld zijn. Dit zijn vaak kruiden die wat sterkere geneeskrachtige eigenschappen hebben en bepaalde voedingsstoffen bevatten – konijnen zullen deze eten wanneer ze er behoefte aan hebben en hun lichaam hier om vraagt. Van kruiden waarvan ze zo veel kunnen eten als ze willen, kunnen onbeperkt aangeboden worden. Maar, het is dan wel de bedoeling dat ze daarin óók weer variatie hebben. Het is dus niet de bedoeling om enkel paardenbloemblad of enkel smalle weegbree te geven. Je geeft dus een zo groot mogelijke variatie aan grassen en kruiden. Hoe groot deze variatie precies moet zijn, is lastig te zeggen, ik zou uit gaan van minstens 10 soorten – en hoe meer variatie, hoe beter!

Wat valt precies onder weide? Dat zijn alle soorten grassen, paardenbloemen, klaver, weegbree, madeliefjes, wikke, look-zonder-look, fluitenkruid, veldkers, duizendblad en nog veel meer. Op de wilde plantenlijst vind je terug welke planten eetbaar zijn voor konijnen en of je deze zonder problemen kunt voeren of in beperkte mate.

Naast weide, is het belangrijk om het dieet verder aan te vullen met takken en bladeren. Deze hoeven niet constant aanwezig te zijn, en zijn echt bedoeld als aanvulling. Je kunt takken en bladeren 2 tot 3x per week aanbieden en ook hier geldt weer: hoe meer variatie, hoe beter! Ook zijn er wederom bomen en struiken die ze zonder problemen mogen eten en die ze in beperkte mate mogen eten. Dit vind je allemaal terug in de ‘bomenlijst’.
​
Hooi kun je verder nog ter aanvulling geven, ook onbeperkt, maar je zult merken dat ze hier af en toe wat van eten als ze verder onbeperkt en gevarieerd weide kunnen eten. Het belangrijkste is dus dat ze gewoon de keuze krijgen, dan kiezen ze zelf wat ze willen eten. 

Het Winterdieet - bladgroenten

Zoals aangegeven, is er in de winter nauwelijks weide te vinden. Dan wordt het tijd om over te stappen naar het ‘winterdieet’ en dat bestaat uit bladgroenten. Dit dieet is niet enkel bedoeld voor de winter, maar ook voor degenen die niet de mogelijkheid hebben om weide aan te kunnen bieden of daar niet voldoende van kunnen aanbieden. Dan kun je de richtlijnen van het winterdieet aanhouden.

Het lichaam van het konijn is perfect afgestemd op weide, maar minder goed op bladgroenten. Dat komt omdat bladgroenten sterk gecultiveerd zijn en daardoor anders van samenstelling zijn dan weide. Bijvoorbeeld de verhoudingen calcium, fosfor en magnesium is anders. Bij weide hoef je daar niet naar te kijken omdat deze verhouding perfect is, maar voor bladgroenten behoeft dit wel aandacht. Op de site kaninchen wurde wiese kaufen kun je uitgebreide analyses vinden van weide en bladgroenten, mocht je dat interessant vinden.

Om problemen te voorkomen wat betreft de verhoudingen, is het belangrijk om altijd bittersla, kool, keukenkruiden en loof bij elke portie aan te bieden. Per portie geef je minstens 7 soorten. Je kan dit verder aanvullen met gewone groenten en andere soorten bladgroenten. De ‘groentenlijst’ geeft bij elk soort groenten weer waar het onder valt. Meer verdiepende informatie vind je in de blog ‘Groenten’.

Bladgroenten bevatten verder minder fytonutriënten en bepaalde voedingsstoffen en daarom raad ik het aan om het dieet nog verder aan te vullen met gedroogde kruiden. Zo kun je toch nog deels in de behoefte tegemoet komen en je konijnen voorzien van belangrijke fytonutriënten en voedingsstoffen die niet terug te vinden zijn in bladgroenten. Ook vergroot je zo de variatie. Het is wel van belang om biologische gedroogde kruiden aan te bieden om er zeker van te zijn dat deze fytonutriënten en voedingsstoffen behouden zijn. Je kan een variatie geven van smalle weegbree, paardenbloem, kleefkruid, malva, enzovoorts. Meer over het aanbieden van gedroogde kruiden vind je in de blog ‘Gedroogde kruiden’.

Andere, belangrijke aanvullende voeding zijn hooi en takken met bladeren. Met name hooi moet echt onbeperkt aangeboden worden om de variatie te vergroten en de verhouding aan voedingsstoffen te verbeteren. Takken en bladeren blijven altijd een onderdeel van het dieet en kun je, net als bij weide, 2-3x per week aanbieden. Mocht je de mogelijkheid niet hebben om takken en bladeren te vinden, dan kun je deze ook gedroogd kopen (met name de bladeren kun je gemakkelijk vinden).
​
In de winter kan het soms raadzaam zijn om bij te voeden. Dit kun je doen door middel van zaden, deze zijn echt energie- en calorierijk. Geef er dus zeker niet te veel van, vaak is een theelepel 2-3x per week meer dan genoeg! Bij de lijsten vind je de zadenlijst waar aangegeven wordt welke zaden eetbaar zijn. 

Water

​Konijnen halen vocht voornamelijk uit voeding (bladgroenten en weide bestaat voor 75 tot 90% uit water), maar toch is het belangrijk om dagelijks een schaaltje schoon  en vers drinkwater aan te bieden. Schrik niet als je je konijnen nooit ziet drinken of het idee krijgt dat ze er helemaal niet uit drinken: meestal dekt de voeding de vochtbehoefte al en dat is normaal. Pas als je merkt dat je konijn heel veel gaat drinken, terwijl zij onbeperkte beschikking hebben over vochtrijke voeding, dan kan er iets aan de hand zijn en is het verstandig om naar de dierenarts te gaan. 

Vitamine D

​Konijnen die het hele jaar rond buiten wonen en toegang hebben tot direct zonlicht, maken zelf vitamine D aan. Konijnen die echter binnen wonen, kunnen dat niet. Vensterglas houdt de UVB stralingen tegen waardoor het voor hen niet meer mogelijk is om vitamine D aan te maken. Je kunt hiervoor een UVB lamp aanbieden. Hoe je dit precies aanbiedt en waar je op moet letten, vind je onder het kopje ‘Vitamine D’ bij voeding. 

Hoe zit het met brokjes?

​Brokjes, pellets, biks en mengvoer worden vaak gegeven als aanvulling op het dieet om de voedingsstoffen verder aan te vullen. Brokjes etc. bevatten echter maar enkele voedingsstoffen en daarnaast ingrediënten die belastend zijn voor het gebit en de spijsvertering. Bij een goed en gevarieerd zomer- of winterdieet, is het voeren van brokjes onnodig.