Het Zomerdieet (weide)

Van het voorjaar tot het najaar kun je je konijnen en cavia’s het zomerdieet aanbieden. Het zomerdieet bestaat uit een diversiteit van wilde grassen en wilde kruiden die je verder aanvult met takken, bladeren en hooi. Nu kun je niet zomaar in de wilde weg planten gaan plukken, het is van belang te weten welke planten eetbaar zijn en welke niet.

NB. Onderstaande informatie geldt ook voor andere herbivoren zoals degoes en chinchilla’s. Kleine knaagdieren (met name de omnivoren zoals ratten, muizen en hamsters) mogen ook verse weide eten. Voor hen hanteer ik een aparte lijst van eetbare planten (vers voerlijst voor knaagdieren).

Planten leren herkennen

Om dit dieet aan te kunnen bieden, is het noodzakelijk om planten te leren herkennen en determineren. Zo ben je er zeker van welke eetbaar zijn en welke je absoluut niet moet plukken. Als beginner kan dit in het begin wat ingewikkeld zijn, dus hierbij leg ik stap voor stap uit hoe je deze vaardigheid kunt ontwikkelen:

• Begin buiten rond te lopen en de omgeving te observeren. Maak foto’s van de planten die je tegenkomt en bestudeer ze.
• Je kan gebruik maken van apps op je telefoon. Voorbeelden zijn Plantnet of ObsIdentify. De apps zijn niet geheel accuraat en je kunt er niet geheel van uit gaan, maar ze helpen wel om uit te zoeken welke plant het zou kunnen zijn.
• Zelf ga ik vervolgens naar de website ‘Flora van Nederland’, deze website beschrijft vrijwel alle inheemse planten die in Nederland voorkomen. Hier vind je uitgebreide beschrijvingen van de kenmerken inclusief foto’s en soms ook video’s. Ik vergelijk de kenmerken met de planten waarvan ik een foto heb gemaakt.
• Vervolgens ga ik weer terug naar de plek waar ik de kruiden heb gevonden en ga ik oefenen met de kenmerken. De ene plant zul je sneller herkennen dan de ander.
• Twijfel je of je de juiste plant voor je hebt, dan kun je altijd een berichtje naar mij sturen (via social media of e-mail) of de foto’s plaatsen op de facebook groep ‘Konijnen & Cavia’s Natuurlijke Stijl’
• Onder het kopje ‘lijsten’ vind je de uitgebreide eetbare plantenlijst, daar kun je de meeste wilde planten terug vinden. Het kan zijn dat de plant die je hebt uitgezocht, niet vermeld staat op deze lijst. Dat komt omdat er gewoon óntzettend veel plantensoorten zijn, als ik een nieuwe tegenkom die eetbaar is, dan vul ik de lijst verder aan. Mocht de gevonden plant er niet tussen zitten, dan kun je mij een berichtje sturen of deze opzoeken op diverse Duitse plantenlijsten (zoals Kaninchenwiese) of op de Duitse facebook groep ‘NAAM’ (daar kun je óntzettend veel vinden). Of je kunt het natuurlijk navragen op onze eigen facebookgroep.
• Wanneer je zeker bent van de plant, dan kun je deze gaan plukken voor je konijnen, cavia’s en andere knaagdieren.  

Het is uiterst belangrijk dat je altijd plukt met respect voor de natuur. Eén van de meest gemaakte fouten die ik zie, is dat planten worden geplukt en daarna wordt gevraagd of deze eetbaar zijn. Dat is enorm zonde om twee redenen: een eenmaal geplukte plant is veel lastiger te herkennen voor een ander en als deze niet eetbaar is of niet te determineren is, is de plant voor niets geplukt. Pluk niet meer dan nodig is en laat altijd nog genoeg staan voor de insecten en voor de planten zelf om zich verder uit te kunnen zaaien. Ook hoef je niet de gehele plant te plukken: vaak zijn een aantal bladeren voldoende! Zo heeft de plant de mogelijkheid om te herstellen en verder door te groeien en nieuw blad te maken. Zo kun je er in feite onbeperkt van plukken. Soms kan het gebeuren dat je een plant met wortel en al uit trekt. De wortel hoef je niet weg te gooien, want deze kun je als aanvulling gewoon geven. Konijnen, cavia’s en andere knaagdieren eten in de natuur namelijk ook af en toe de wortels van planten. Zeker in het najaar gaan ze er naar opzoek en graven ze de planten uit.

Variatie en soorten

Om een zo compleet mogelijk dieet aan te bieden, is variatie enorm belangrijk. Niet enkel variatie in soorten, maar ook de verschillende groeistadia van planten spelen een rol in voeding. Jonge planten en grassen hebben een andere samenstelling dan oudere grassen en planten. Jonge planten bevatten meer eiwitten en minder celwanden en naarmate ze ouder worden, neemt de hoeveelheid eiwitten en celwanden af. Oudere grassen en kruiden worden ook vaak meer ‘houtig’, wat harder en taaier. Beide stadia en alles daartussen zijn van belang voor konijnen en cavia’s. Ook grassen die in ‘bloei’ staan, zijn voedzaam.

De adviezen met betrekking de hoeveelheid soorten grassen en kruiden die je moet aanbieden lopen uiteen. Een duidelijke richtlijn is er dus niet. In principe is het ook wel zo dat een goed gevarieerd grasland juist vele soorten kruiden bevat en je daardoor automatisch al veel soorten kunt plukken. Maar als je nog een beginner bent en je kent nog niet veel planten, dan is het goed mogelijk dat je begint met maar enkele soorten. Je kan het dieet dan nog verder aanvullen met keukenkruiden en bladgroenten en/of gedroogde wilde kruiden.
Goede kruiden om mee te beginnen, en die wat mij betreft niet mogen ontbreken in het dieet, zijn smalle weegbree en paardenbloemen.

Plukken en waar op te letten

Als je buiten gaat plukken, is het belangrijk te weten waar je wel en niet kunt plukken. Enkele regels die belangrijk zijn om je aan vast te houden:
- Pluk nooit zomaar op iemands grond, tenzij je daar toestemming voor hebt.
- Plekken waar veel honden worden uitgelaten kun je beter vermijden
- Pluk niet vlak langs drukke autowegen
- Als er gesproeid is met gif of chemische middelen kun je daar beter ook niet plukken

Plekken waar je vaak kunt plukken zijn bijvoorbeeld moestuinen, weides (paardenweides), langs fietspaden, bermen, openbare grasvelden, tussen of onder struiken/bomen, je eigen voor- en achtertuin, enzovoorts.
Als je plukt, let er dan goed op dat de planten mooi frisgroen zijn en vrij is van ‘viezigheden’ zoals vogelpoep, overmatig zand/aarde, schimmels of andere plantenziekten. Als je twijfelt of er een hond over heeft geplast, dan kun je ook aan de planten ruiken: schone kruiden ruiken fris, urine ruik je best wel goed. Als je twijfelt of het geven van geplukte planten spannend vindt, kun je de kruiden ook even kort in de zon leggen: de meeste schimmels en bacteriën worden op die manier gedood. Laat de kruiden niet te lang in de zon liggen, want dan kunnen ze verbranden en kunnen ze sneller vergaan.

Je kunt geplukte weide ook voor een aantal dagen bewaren. Dit is handig als je voor een paar dagen weg bent en de oppas niet voor je konijnen en cavia’s kan plukken of als je niet elke dag vers kunt plukken. De geplukte weide kun je bewaren in een stoffen doek of tas en in de koelkast bewaren. Hoe lang het precies goed blijft durf ik niet te zeggen, ik heb het tot maximaal 5 dagen in de koelkast bewaard en toen was het nog steeds mooi fris en goed.

Je eigen kruidentuintje

Je kunt, als je er de plek voor hebt, ook je eigen ‘kruidentuintje’ maken. Je kunt kiezen voor een kruidenrijk gazon (bestaande uit wilde grassen en wilde bloemen) of voor een aantal vaste planten gaan die ieder jaar opkomen. Kies je voor een kruidenrijk gazon, dan kun je dit het beste in het najaar inzaaien. Vaste planten kun je zelf eerst voorzaaien en later uitplanten of bestellen of als plant al kopen. De Cruydthoeck verkoopt zowel zaden als planten, deze zijn ook biologisch en inheems geteeld. Mocht je meer interesse hebben in tuinieren en met name natuurlijk tuinieren, dan kun je je oriënteren op de visie van permacultuur, biologisch dynamisch tuinieren, enzovoorts.