Een kooi is niets meer dan een ‘bewaarkooi’

​Wanneer je op zoek gaat naar een verblijf voor je konijnen of knaagdieren, zie je dat er een enorme variatie is aan verschillende soorten kooien en hokken met verdiepingen, zonder verdiepingen, klein en groot. Over het algemeen lijken ze allemaal wat op elkaar en verschillen ze niet heel erg van grootte. Deze ‘typische’ kooien en hokken vindt je vooral in dierenwinkels en webshops en worden nog veelvuldig verkocht. Het is eigenlijk onbegrijpelijk dat dit soort kooien en hokken worden aangeboden en dat vele eigenaren voor kiezen om hun konijnen en knaagdieren in deze krappe ruimtes opsluiten. Zo’n kooi is niets meer dan een plek om je konijnen of knaagdieren ‘bewaart, zoals een boek in een boekenkast. Pas wanneer je er ‘gebruik’ wil gaan maken, haal je je boek uit de kast (oftewel: je konijn of knaagdier uit de kooi) en als je er mee klaar bent, leg je hem weer terug in de kast (oftewel: de kooi). Door konijnen en knaagdieren in zulke kleine kooien te houden, worden ze gedegradeerd tot een (levend) object, net als een boek. Het enige verschil is dat het onderhoudt vergt in tegenstelling tot een boek. 

Waar de oorsprong van de kooien (precies) ligt, durf ik niet te zeggen, maar het zou mij niet verbazen als het is overgenomen van de vee-industrie of laboratorium en gewoon van ‘vroeger’ (dieren worden al heel erg lang opgesloten in kooien). Wat dat betreft worden dieren vaak gezien als een voorwerp die wat onderhoudt vergt, niet als een levend wezen die gevoelens en emoties ervaart. Je koopt geen immers grote kast voor dat ene kledingstuk, dus waarom zou je dat dan wel doen voor een konijn of knaagdier? Tel daarbij op dat een kooi of een hok aantrekkelijk is voor de mens want het is zo klein dat je er altijd plek voor hebt. Het is ook nog eens makkelijk om schoon te houden. Wat dit voor het konijn of knaagdier zelf betekent? Een levenslange lijdensweg. Een vreselijk saai leven, opgesloten als een gevangene.

Mocht je je konijnen of knaagdieren in zulke standaard kooien houden, dan kan ik mij voorstellen dat dit best heftig aan kan komen. De meeste mensen hebben niet de intentie om zo slecht voor hun dieren te zorgen en bovendien, als liefdevol persoon, zou je je dierbaren niet op willen sluiten. En toch gebeurt het en vindt men het heel normaal. Ook ik heb heel lang mijn konijnen en knaagdieren in deze typische kooien en hokken gehouden zonder er bij stil te staan wat voor effect dit op hun welzijn heeft. Ik heb mij net zo goed voor de gek laten houden en deze informatie voor zoete koek aangenomen zonder ooit vragen te stellen of kritisch te zijn. Het kritisch zijn naar de zorg die je levert aan je huisdieren, is van enorm belang om de zorg écht te kunnen verbeteren.

Zo’n kooi of hok is dus echt niets anders dan een bewaarplek. Wil je je konijnen of knaagdieren zo’n leven niet aandoen, kun je heel goed een verblijf aan gaan bieden die wel past bij hun natuurlijke behoeften en waar ze zich echt thuis kunnen voelen. Dan zullen de volgende vragen ontstaan: hoe groot moet het zijn en waar moet het aan voldoen? Hele terechte vragen, maar wel lastig om daar een duidelijk antwoord op te kunnen geven. De absolute basis begint bij het weten wat de natuurlijke behoeften en gedrag zijn. Zonder deze kennis heb je anders geen flauw idee waar je moet beginnen. Als je weet hoe ze (van nature) leven, dan wordt het je ook duidelijker hoe het verblijf eruit zou moeten doen, hoe groot deze zal moeten zijn en hoe je het inricht.
​
Ga je naar deze informatie op zoek, dan zul je al snel merken dat er een wirwar van adviezen en informatie te vinden is. Velen strooien rond met woorden als ‘welzijn’, ‘natuurlijk gedrag’ of ‘natuurlijke behoeften’ maar blijkt al snel dat de adviezen niet of nauwelijks aansluiten op hun behoeften, want zelfs die bewaarkooien worden door velen nog gezien als een goed verblijf en goed voor het welzijn…

Foto van Mini Natuur. Standaard kooien voor cavia's.

Foto van Mini Natuur. Een verblijf van 5 m2 voor cavia's.

---

Het verschil tussen minimaal en ideaal
​

Ik wil nog wat extra aandacht besteden aan de woorden ‘minimale afmeting’ en ‘ideale afmeting’. Deze twee worden nog al gemakkelijk door elkaar gehaald. Ideaal en minimaal gaan helemaal niet samen – iets kan niet minimaal én ideaal zijn.  

Een minimale afmeting zie ik als een noodzakelijke afmeting, een ruimte die op zijn minst nodig is voor het dier om zijn natuurlijke behoeften en gedrag te kunnen vertonen. Waar die minimale dan precies op is gebaseerd? Nou ja, eigenlijk op ‘niets’. Het is verzonnen. Er is geen wetgeving of iets dergelijks dat zegt: dít hebben zij minstens nodig. Daarom dat er dus ook zoveel verschillende visies en meningen zijn.  

Dan heb je nog ‘ideaal’, en ideaal is ‘een situatie waar je naar streeft’. In dit geval een ideaal verblijf, waar je konijn of knaagdier helemaal gelukkig is en kan doen wat hij van nature hoort te doen. Maar dit is even vaag als minimaal. Want zou je dan eigenlijk niet juist het ideale verblijf moeten nastreven in plaats van minimaal? Het liefst wel natuurlijk, maar waar leg je de grens dan? Bij een paar vierkante meter of bij 100 vierkante meter? Het blijven gedomesticeerde dieren die in gevangenschap leven waardoor je altijd tegen beperkingen aan zal lopen. Daarom zie ik een verschil tussen minimaal en ideaal: minimaal is wat er minstens nodig is en ideaal zit daar flink boven, haast tot in het oneindige. Ee groot bestaat eigenlijk niet (meestal wonen we zelf al niet eens zo groot, laat staan dat je je konijnen of knaagdieren het dubbele kan aanbieden). Een minimale afmeting is een afmeting die voor iedereen haalbaar is: ook als je een relatief kleine woning hebt.
​
De fout die veel mensen maken, is dat ze uit gaan van een minimale afmeting als ‘ideaal’ en dan vervolgens in huis of in de tuin naar een plek gaan zoeken waar de minimale afmeting past. Zoals ik al eerder aangaf, is een minimale afmeting een ruimte die op zijn minst nodig is voor een konijn of knaagdier om zijn of naar natuurlijk gedrag te kunnen vertonen. We hebben echter ook nog te maken met de behoeften van individuele dieren: de één heeft meer moeite met het functioneren in een kleiner verblijf dan de ander. Je loopt meer risico op gedragsproblemen of frustratie bij je konijn of knaagdier als je een minimaal verblijf kiest. Daarom ga je niet op zoek naar een plek waar zo’n minimaal verblijf past, maar ga je op zoek naar wat je maximaal te bieden hebt. 

Foto van Mini Natuur. Typisch buitenhok voor konijnen.

Foto van Mini Natuur. Een standaard hamsterkooi.

Foto van Mini Natuur. Een beveiligd verblijf van 6 m2 voor konijnen.

Foto van Mini Natuur. Een hamsterverblijf van 120x50x50 cm voor een dwerghamster.