Hoe weet je of je cavia gelukkig is?

We kunnen niet aan onze cavia’s vragen of ze wel tevreden zijn met hun leven, we moeten het daarom doen met wat zij aan gedrag laten zien. Het zijn vaak specifieke gedragingen die men interpreteert als een teken van een gelukkig leven. Zo wordt ‘popcornen’ (een soort bokkensprongetjes) bij cavia’s vaak gezien als een teken van een gelukkige cavia. Of als een cavia zich gaat wassen in jouw bijzijn, dat zou een teken zijn van vertrouwen en veiligheid. Helaas klopt dit allemaal niet, want in het laatste geval bijvoorbeeld is een cavia gewoon zichzelf aan het verzorgen. Dit zullen ze altijd doen, ongeacht de omstandigheden. Het is dus niet per se een teken van een gelukkig leven. En wat als je cavia’s nauwelijks popcornen, betekent dat dan dat ze niet gelukkig zijn? Je kunt niet één specifiek gedrag aanwijzen als indicatie van een gelukkig leven. Het is alsof je zegt dat als een persoon lacht, dat hij dan gelukkig is. We weten allemaal dat dat niet zo werkt, want ongeacht hoe je je voelt, kun je nog wel lachen om een grapje of om iets moois. Lachen op zich is dus helemaal geen indicatie van een gelukkig leven, net als wanneer een cavia aan het popcornen is, ook geen indicatie is dat je cavia gelukkig is.

Om te weten of een cavia gelukkig is, ga je alle leefgebieden na én ga je ook na of ze in staat zijn om adequaat op stressvolle gebeurtenissen te reageren en daar goed van herstellen. Dat laatste is ontzettend belangrijk, hoewel hier bijna geen aandacht aan wordt besteed. Als cavia’s niet in staat zijn om te herstellen van een stressvolle situatie, betekent dit dat hun lichaam in constante stress verkeert en dit heeft een negatieve invloed op bijvoorbeeld hun spijsvertering, immuunsysteem, hormoonstelsel, enzovoorts. Zo kunnen er op den duur allerlei gezondheidsproblemen ontstaan, zoals een verstoorde darmflora, gasvorming, plakpoep, diarree waardoor ook weer minder voedingstoffen opgenomen kunnen worden, de weerstand verzwakt weer waardoor kwaaltjes zoals huidparasieten of wormen zichtbaar worden, er kunnen hormonale problemen ontstaan en nog veel meer. De effecten van constante (chronische stress) wordt sterk onderschat terwijl het enorme gevolgen heeft voor hun welzijn, zowel fysiek als mentaal.

Om een voorbeeld te geven hoe stress kan overslaan naar chronische stress, is wanneer cavia’s dagelijks worden opgepakt. Dit is een veel voorkomend advies om cavia’s zogenaamd tam te kunnen maken. Als jij met je handen naar hun uitsteekt, rennen de cavia’s weg want in hun ogen is er gevaar en ze willen vluchten. Dit is een piekmoment van stress. Als je daarna je handen weghaalt, krijgen ze een moment om weer te kalmeren. Maar ga je ze juist oppakken, betekent dit dat zij niet meer kunnen wegvluchten van de situatie, wat betekent dat de stress aanhoudt. Herhaal je dit proces dagelijks, dan hebben ze elke dag te maken met hoge piekmomenten van stress wat kan omslaan naar chronische stress. Naast het oppakken, hebben ze ook te maken met andere prikkels die ze als gevaar kunnen zien: wanneer jij langs loopt of van bepaalde huiselijke geluiden. Ze moeten telkens kunnen herstellen van al die piekmomenten, je kan je voorstellen dat hun emmer op den duur gewoon overloopt als er te veel gebeurtenissen zijn en ze dus niet meer herstellen van al die stressmomenten. Zeker wanneer ze in een standaard kooi leven en nauwelijks voldoende schuilplekken aanwezig zijn, krijgen ze niet de kans om te herstellen en wordt de stress chronisch.  

Ik kwam nog een ander onderzoek tegen over dierenwelzijn (m.b.t. konijnen, maar het is ook relevant voor andere diersoorten): ‘An animal could be considered as being in perfect physical health, yet still be experiencing poor welfare. For example, negative affective states such as fear and boredom due to lack of stimulation from their environment are recognized as threats to good welfare’ (klik hier voor de bron)

In dit onderzoek wordt er gesproken over de definitie van dierenwelzijn en wat dit inhoudt. Dieren zouden in staat moeten zijn om adequaat en in vrijheid te kunnen reageren op voeding, fysiek ongemak, ziekten, angst en stress en normale gedragspatronen moet kunnen vertonen. Dit is eigenlijk wat ik hierboven ook al beschrijf: een cavia is een prooidier en moet kunnen vluchten van een stressvolle gebeurtenis en tegelijkertijd in een omgeving leven waar hij in staat wordt gesteld om te kunnen herstellen van deze stressvolle gebeurtenis.

Huisvesting (de leefomgeving) speelt een belangrijke rol in stressregulatie en welzijn, het bepaalt of cavia’s kunnen vluchten en zich veilig kunnen voelen. In de natuur wandelen cavia’s door hoge grassen en onder struiken om zich ‘onzichtbaar’ te maken voor gevaren. Onze tamme cavia’s bezitten dit gedrag nog steeds en is het van belang om ze in deze behoefte te voorzien. Dit doe je door diverse soorten schuilplekken aan te bieden (elke 30 cm). Open plekken moeten worden vermeden omdat dit hun kwetsbaar maakt voor roofdieren en andere gevaren (ook al weten wij wel dat deze er niet zijn, dat weten zij niet). Plaats daarom diverse tunnels of bruggen en schuilhuisjes.

Voeding speelt ook een belangrijke rol. Voeding is namelijk meer dan alleen het lichaam voorzien van voedingsstoffen, voeding is ook het lichaam onderhouden en onderdeel van hun natuurlijk gedrag (zoals foerageren). Als er dan ook nauwelijks keuze is tot vers groenvoer (weide of bladgroenten), ontstaat weer langdurige stress omdat ze hun natuurlijk foeragegedrag niet kunnen uitoefenen. Het aanbieden van diverse soorten bladgroenten en/of weide biedt hen de keuze om hetgeen te eten waar hun behoefte ligt en wat hun lichaam nodig heeft. Het sluit ook veel beter aan op de spijsvertering waardoor voedingsstoffen beter worden opgenomen en het zelf genezend vermogen wordt gestimuleerd. Zo hebben bijvoorbeeld brokjes of overmatig hooi een negatieve impact op hun spijsvertering en gebitsmechanisme waardoor op termijn gezondheidsproblemen kunnen ontstaan.

Cavia’s zijn sociale dieren en hebben de dagelijkse interactie met soortgenoten nodig voor hun welzijn. Ze gaan vriendschappen met elkaar aan en kunnen een hechte groep vormen. Daarnaast biedt een groep ook veiligheid: hoe groter de groep, hoe eerder gevaren worden opgemerkt en de rest gewaarschuwd wordt, waardoor ze een grotere overlevingskans hebben. Een cavia alleen voelt zich enorm kwetsbaar voor gevaren. Hij moet meer energie steken in het observeren van zijn omgeving en heeft hierdoor minder tijd om goed te kunnen rusten en te herstellen van stressvolle gebeurtenissen. Daarom dat een mens of ander diersoort de interactie niet kan vervangen en een cavia eenzaam zal zijn, ook al leeft hij samen met een konijn of krijgt hij veel aandacht van je. Een cavia die alleen woont ervaart chronische stress, met alle gevolgen van dien.

Dan speelt de verzorging en het hanteren ook nog een belangrijke rol. Cavia’s zijn prooidieren dus oppakken is voor hun stressvol en beangstigend. Oppakken behoort om die reden alleen te gebeuren als dit strikt noodzakelijk is, bijvoorbeeld voor een check-up of om medische redenen. Alle andere interactie moet op basis van vrijwillige keuze zijn en is aangepast op hun behoeften. Sommige cavia’s vinden menselijke aandacht leuk, anderen totaal niet en dat moet men ook accepteren.

Foto van Mini Natuur

Foto van Mini Natuur