Omschakelen van voeding of overstappen naar een natuurlijk dieet

Wil je het dieet van je konijnen of cavia’s aanpassen, dan is het belangrijk om te zorgen voor een rustige omschakeling. Pas je het dieet te snel aan, dan kan dat leiden tot diverse darmproblemen zoals diarree, verstopping of gasvorming. Om dit te voorkomen, is het van belang om ze rustig te laten wennen aan de nieuwe voeding. Zodoende krijgt de spijsvertering de tijd om zich aan te passen en de juiste (hoeveelheid) enzymen aan te maken. Hoe je de omschakeling aanpakt, verschilt per cavia en konijn en hangt ook af van hun gezondheid en de staat van de spijsvertering. Voor cavia’s en konijnen is het trouwens niet heel gek dat hun dieet wordt aangepast. Wilde konijnen bijvoorbeeld veranderen twee keer per jaar van dieet, want hun dieet ziet er tijdens de zomermaanden anders uit dan tijdens de wintermaanden. Het verloopt echter in een bepaald tijdsbestek waardoor de spijsvertering de tijd krijgt om zich hierop aan te passen. Zo maar van voeding wisselen in één dag kan dus niet en hoort ook niet te gebeuren.

Omschakelen van zomer- en winterdieet

Als je je cavia’s en konijnen grotendeels voorziet van weide (verse grassen en wilde kruiden), dan zul je er rekening mee moeten houden dat je twee keer per jaar het dieet moet omschakelen. Rond oktober of november (dit hangt af van jouw mogelijkheden en tot hoever je in het jaar nog toegang hebt tot relatief goede weide) kun je al beginnen met het aanbieden van een beetje bladgroenten en de hoeveelheid bouw je steeds meer op. Dit zal geleidelijk aangaan omdat je in deze periode steeds minder weide kunt vinden en je daardoor steeds meer bladgroenten zult moeten aanbieden. De omschakeling verloopt over het algemeen prima omdat ze al gewend zijn aan veel vers groenvoer. Alleen konijnen of cavia’s die bekend zijn met een gevoelige spijsvertering of oudere dieren kunnen er wat meer moeite mee hebben: dan kan het verstandig zijn om eerder te beginnen en te beginnen met bijvoorbeeld andijvie of witlof.

In het voorjaar doe je weer hetzelfde, maar dan andersom. Je kunt omstreeks februari/maart beginnen met het aanbieden van een handje geplukte grassen en kruiden en dit steeds een beetje opbouwen tot je genoeg weide kunt plukken en de bladgroenten weg kunt laten.

Het wordt vaak afgeraden om jong voorjaarsgras te voeren omdat dit zou leiden tot spijsverteringsstoornissen. Jong voorjaarsgras bevat relatief veel eiwit, en dat is logisch, want jonge planten (ook jong geoogste bladgroenten) bevatten meer eiwitten en minder celwanden. Wanneer konijnen en cavia’s plots meer eiwit binnen krijgen dan normaal, lukt het niet om deze op tijd te verteren en komt het in de blinde darm terecht. Dit probleem doet is alleen voor als je van de ene op de andere dag heel veel zou voeren. Begin je al vroeg in het voorjaar met het aanbieden van kleine beetjes grassen en wilde kruiden, dan is dit geen probleem.  

Overstappen naar een natuurlijk dieet

Een mix van bladgroenten en weide tijdens de herfst. Foto van Mini Natuur.

Het winterdieet. Foto van Mini Natuur.

Wanneer je konijnen of cavia’s nauwelijks groenvoer gewend zijn (en voornamelijk een dieet kennen van veel hooi met wat brokjes) maar je wil ze graag een natuurlijk dieet gaan aanbieden, is het belangrijk om dit heel rustig aan te pakken. Er is namelijk een kans dat je konijn of cavia extra gevoelig kan reageren op vers groenvoer omdat de spijsvertering lange tijd uit balans is en de darmflora verstoort is. Om de spijsvertering te ondersteunen, adviseer ik om bijvoorbeeld onderstaande gedroogde kruiden aan te bieden om de spijsvertering te ondersteunen:

• Kamille: ontstekingsremmend en pijnstillend, wordt vaak ingezet bij darmproblemen (let op: niet voeren aan zwangere dieren!)
• Paardenbloemblad vanwege de grote hoeveelheid voedingsstoffen en mineralen maar bovenal vanwege de bitterstoffen, deze ondersteunen de aanmaak van de enzymen die helpen om voedingstoffen beter te verteren en de darmflora te herstellen en helpt tevens om gifstoffen af te voeren.
• Smalle weegbree: vanwege de grote hoeveelheid aan voedingsstoffen en slijmstoffen, met name het laatste ondersteund de darmwand te ondersteunen en helpt bij darmklachten zoals verstopping of diarree
• Spirulina (een halve theelepel voor 2-3 cavia’s of konijnen is voldoende!) pure poeder of gemengd met water. Spirulina bevat veel chorofyl, (essentiële) aminozuren, mineralen en sporenelementen en vullen de tekorten aan en helpt gifstoffen af te voeren.

Wanneer darmklachten blijven aanhouden of (sterk) verergeren, kan het zijn dat er een ander onderliggend probleem is. Denk aan gebitsproblemen, blaasproblemen of wormen. Dit kan namelijk ook leiden tot darmklachten. Dan is het van belang om naar een (kundige!) dierenarts te gaan om het e.e.a. uit te sluiten. Het kan ook zinvol zijn om een ontlastingsonderzoek te laten doen.

Een stappenplan

Hoelang je over de omschakeling moet doen en met welke type bladgroenten of weide je moet beginnen, hangt echt helemaal af van het individuele konijn en cavia. Als je al wat ervaren bent dan weet je al wel welke bladgroenten of weide geschikt is om mee te starten en met welke hoeveelheden je kunt beginnen. Sommige eigenaren zetten zelfs hun cavia of konijn abrupt over zonder problemen: maar dit raad ik alleen aan om te doen als je ervaring hebt.

Begin op dag één met 1-2 soorten bladgroenten, bijvoorbeeld andijvie en witlof en biedt hier, afhankelijk van de situatie, enkele blaadjes van aan. Zorg dat er altijd hooi aanwezig is (onbeperkt) en dat ze nog de oude hoeveelheid brokjes of pellets hebben. Houdt dit tot 3 dagen vol en kijk of je konijnen of cavia’s hier goed op reageren. Als ze normale keutels hebben, dan kun je de hoeveelheid gaan verhogen en nog een soort bijgeven. Dit houdt je dan ook weer enkele dagen vol en observeer je hun ontlasting. Wanneer het goed blijft gaan, kun je de hoeveelheid steeds meer verhogen en soorten blijven toevoegen. De brokken kun je vanaf dag 1 al verminderen door steeds een kwart minder te geven. Intussen kun je al een schaaltje gedroogde kruiden aanbieden om de spijsvertering te ondersteunen en de darmflora te laten herstellen. Wil je je in plaats van bladgroenten juist weide gaan aanbieden, dan kun je beginnen met grassen, smalle weegbree en paardenbloemblad: dat zijn ideale starterskruiden (en hoef je dan ook niet gedroogd aan te bieden).

In principe heeft de spijsvertering van cavia’s en konijnen ongeveer 3 tot 4 weken nodig om zich aan te passen. Sommigen kunnen iets langer de tijd nodig hebben, afhankelijk van hun gezondheid en welk dieet ze hiervoor hebben gehad en hoe lang. Zorg ervoor dat je hun gedrag en ontlasting blijft controleren zodat je tijdig kunt handelen en eventueel een stap terug kunt doen.

Een nieuweling erbij

Wanneer je eigen konijn(en) of cavia(‘s) al gewend zijn aan een (volledig) natuurlijk dieet, wat doe je dan als er een nieuw konijn of cavia bij komt die dit dieet niet kent? In zulke gevallen pas ik beide diëten aan en kijk ik even hoe de nieuweling reageert. Als de nieuweling echt moeite heeft met een natuurlijk dieet of bekend is met een gevoelige spijsvertering, dan zit er niets anders op dan alle dieren minder groenvoer aan te bieden. In mijn ervaring is dit vaak niet nodig en lukt het om binnen enkele dagen al goed te laten wennen aan enkele soorten bladgroenten of weide en kan ik deze al snel onbeperkt aanbieden.