Basis uitleg: voeding voor konijnen

Konijnen zijn folivoren (een specialisatie binnen de herbivoren), wat betekent dat zij zich voeden met bladachtig plantmateriaal. In geval van konijnen houdt dat in dat zij zich voeden met diverse soorten grassen en wilde kruiden en hun dieet voor een klein deel aanvullen met zaden (van uitgebloeide planten), wortels van planten, takken en bladeren. Hun spijsvertering is dan ook precies afgestemd om dit soort voedsel te verteren en daar alle voedingsstoffen uit te halen. Dat maakt dat hun spijsvertering uiterst gespecialiseerd is, evenals hun hele gebitsmechanisme erop is afgestemd om bladachtig plantmateriaal te versnipperen en te vermalen. Naast het stukje fysiologie, speelt hun natuurlijk gedrag ook een belangrijke rol: konijnen spenderen 70% van hun dagactiviteit aan foerageren, dat wil zeggen: zoeken naar en eten van voedsel. Ook onze tamme huiskonijnen voelen een sterke drang om te foerageren. Het is niet alleen van belang om voeding aan te bieden die ze voorziet van alle (essentiële) voedingsstoffen en aansluit op hun fysiologie, maar ook aansluit op hun natuurlijk gedrag.

De hoofdvoeding bestaat uit vers groenvoer: weide (geplukte grassen en kruiden) en/of bladgroenten. Dit kun je nog verder aanvullen met een klein deel gewone groenten (zoals komkommer, paprika, knolgewassen) en een schaaltje gedroogde kruiden en eventueel een beetje fruit. Het dieet wordt nog verder aangevuld met onbeperkt hooi en minstens 2-3 keer per week met takken en bladeren.

Het zomerdieet: weide

Wilde konijnen komen hier voor en voeden zich met onze inheemse vegetatie en daarom kunnen we onze tamme konijnen ook voorzien van hun natuurlijk dieet: weide! Het wilde konijnendieet bestaat ongeveer voor de helft uit grassen en de andere helft uit wilde kruiden. Als je gaat plukken, kun je hier mee rekening houden door evenveel grassen als wilde kruiden te plukken. Het beste is om ook grassen en kruiden in verschillende groeistadia te plukken want elke groeistadia bevat weer een andere verhouding aan voedingsstoffen.

Geschikte wilde kruiden zijn bijvoorbeeld: paardenbloemblad, smalle weegbree, madeliefjes, zevenblad, fluitenkruid, dovenetel, vijfvingerkruid, kamille, groot kaasjeskruid

Er zijn nog veel meer eetbare wilde kruiden, de uitgebreide lijst vind je HIER. De kruiden zijn ingedeeld in 3 soorten:
- Onproblematische kruiden: dit zijn kruiden die ze gerust dagelijks en onbeperkt mogen eten.
- In beperkte mate: dit zijn kruiden die wat sterkere geneeskrachtige eigenschappen bevatten en in principe alleen gegeten zullen worden als de behoefte daar is. Deze bied je in beperkte mate aan. Het kan eventueel dagelijks of een paar keer per week.
- Zeer beperkte mate: dit zijn sterk geneeskrachtige kruiden, in principe eetbaar maar worden vaak alleen ingezet bij specifieke klachten en voor korte tijd.

Konijnen zijn enorm goed in zelfselectie: ze kiezen hetgeen uit wat hun lichaam op dat moment nodig heeft. Dit betekent dat ze (sterke) voorkeuren kunnen hebben voor bepaalde grassen en kruiden en dat hun behoefte per periode verschillend kan zijn (de ene week eten ze graag een bepaald kruid en de week erop laten ze hem volledig links liggen). Dit is heel normaal: ze kiezen de voeding naar behoefte uit en ondertussen wordt hun zelf genezend vermogen gestimuleerd, kan het preventief werken tegen ziekten en worden ze in staat gesteld om hun eigen gezondheid te regelen. Dwing ze overigens nooit om een bepaald kruid te laten eten: als ze het niet willen eten, dan doen ze dat ook met een reden! Zorg dat hun voeding hoofdzakelijk bestaat uit voedende kruiden, de kruiden die ze zonder problemen dagelijks mogen eten en dat kun je aanvullen met kruiden die ze in beperkte mate mogen eten.

Als je weide wilt gaan voeren aan je konijnen, is het van belang dat je kennis hebt van planten en weet welke planten eetbaar zijn en deze ook goed kunt herkennen. Uitgebreide informatie hierover vind je HIER.

Foto van Mini Natuur

Foto van Mini Natuur

Bladgroenten

Het is niet altijd mogelijk om weide te vinden (zeker tijdens de winterperiode) en dan zijn bladgroenten je tweede optie. Bladgroenten zijn echter van mindere kwaliteit t.o.v. weide. Als je konijnen afhankelijk zijn van bladgroenten, raad ik het altijd aan om gedroogde wilde kruiden erbij te geven zoals paardenbloemblad, smalle weegbree en kamille.

Wanneer er bladgroenten worden aangeboden, is het van belang om altijd te zorgen dat deze vier soorten in elke portie aanwezig zijn:
- Koolsoorten: bijvoorbeeld boerenkool, palmkool, chinese kool, savooiekool, paksoi
- Bittersla: andijvie, witlof, radicchio, paardensla
- Loof: dit zijn bovengrondse delen van groenten, denk aan wortelloof, radijsloof, loof van koolplanten, enzovoorts
- Keukenkruiden: peterselie, koriander, munt, kervel, tijm, basilicum

Je kunt dit lijstje nog verder aanvullen met andere sla-achtigen en gewone groenten zoals komkommer, paprika, wortel, knolselderij, enzovoorts. Het is van belang om per portie minstens 6 soorten aan te bieden en per dag minstens 10 soorten. Hoe meer variatie, hoe beter! Uitgebreide informatie over het aanbieden van bladgroenten vind je HIER en de groentelijst vind je HIER.

Wist je dat veel groenten gecultiveerd zijn uit wilde kruiden? Zo stamt de andijvie en witlof van de wilde cichorei af en de wortel van de wilde peen.

Foto van Mini Natuur

Foto van Mini Natuur

---

Onbeperkt aanbieden van groenvoer

Het is van belang dat je konijnen op elk moment van de dag kunnen kiezen voor vers groenvoer. Het moet dus (net als hooi) onbeperkt aanwezig zijn. Dit zorgt ervoor dat de spijsvertering gelijkmatig vochtrijke voeding binnenkrijgt. Wanneer konijnen maar een enkele keer per dag een kleine portie groenten aangeboden krijgen, dan zullen ze alles in één keer opeten en dat is belastend voor de spijsvertering. De spijsvertering heeft dan steeds te maken met vochtig voedsel en daarna weer een hele tijd droog voedsel. Dit kan zelfs leiden tot diverse spijsverteringsklachten zoals gasvorming en verstopping. Konijnen eten ook niet alles in één keer en moeten de hele dag door kleine maaltijden kunnen eten.

Hoeveel groenvoer ze nodig hebben, hangt af van hun individuele behoeften en hun gewicht. Doorgaans hebben konijnen tussen de 200-500 gram groenvoer per kilo lichaamsgewicht per dag. Twee konijnen van 2 kilogram hebben dan tussen de 0,8 tot 2 kg groenvoer per dag nodig. Als blijkt dat bij de volgende portie alles al op is, dan weet je dat je te weinig hebt gegeven en geef je iets meer. Hetgeen wat ze niet hebben opgegeten, kun je het beste weer verwijderen (binnen 24 uur) om te voorkomen dat het groenvoer eventueel gaat rotten en oneetbaar wordt.

Naast het hoofdvoer (groenvoer) is het van belang om hun dieet aan te vullen met hooi, gedroogde kruiden en takken met bladeren. Uitgebreide informatie daarover vind je onder het kopje VOEDING.

Voedingstoffen en vitaminen

In het voedingsoverzicht zie je dat brokken, pellets en gemengd voer geen onderdeel zijn van het dieet. Dit soort voeding raad ik sterk af vanwege de negatieve effecten ervan op hun gezondheid. Deze type voeding bevat veelal goedkope grondstoffen en bestaan hoofdzakelijk uit zetmeel, suiker en vetten en kan de darmflora en gebit beschadigen.

Er wordt vaak beweert dat brokken e.d. een noodzaak zijn om een tekort aan voedingsstoffen te voorkomen. Een tekort aan voedingsstoffen ontstaan alleen als je je konijnen een zeer eenzijdig dieet zou aanbieden. Wanneer ze elke dag toegang hebben tot een gevarieerd dieet van groenvoer, krijgen ze veel essentiële voedingsstoffen binnen. Planten bevatten van nature veel voedingsstoffen en inhoudsstoffen zoals (essentiële) aminozuren, vetzuren, vitaminen, koolhydraten en vezels. Deze stoffen zijn niet of nauwelijks meer aanwezig in brokvoeding omdat het behoorlijk wordt bewerkt (verhit en vermalen) en deze stoffen verloren gaan. Daarom kun je er niet vanuit gaan dat een brokvoeding tekorten voorkomt. Uitgebreide informatie over complete voeding en brokvoeding vind je HIER.

Alleen de vitamine D vraagt wat extra aandacht. Vitamine D wordt vooral onder invloed van zonlicht (UV stralen) aangemaakt en opgenomen. Konijnen die buiten leven en toegang hebben tot direct zonlicht, maken al voldoende vitamine D aan. Konijnen die (permanent) binnen wonen, lopen het risico op een vitamine D tekort: vensterglas houdt namelijk de belangrijke UV stralen (vooral UV-B) tegen die aanmaak van vitamine D mogelijk maakt. Vitamine D kun je bijvoorbeeld via een UVB lamp of via voeding aanbieden of door te zorgen dat er een raam openstaat en zodoende toegang hebben tot (dagelijks) direct zonlicht. Meer uitgebreide informatie hierover vind je HIER.

Water

Konijnen zijn van nature slechte drinkers en hebben een lage dorstprikkel. Dat komt omdat ze hun vocht vooral uit voeding halen, planten en groenten bestaan voor 75 tot 90% uit water. Een konijn van 2 kilogram heeft ongeveer 480 ml per dag nodig. Stel je zou dit vergelijken met een mens en we zouden het dieet van een konijn hebben, dan zouden we ruim 15-20 liter water op een dag moeten drinken! Dat is een onmogelijke opgave, maar dat lukt wel als je de hele dag door vochtrijke voeding eet. Daarom dat het zo van belang is dat konijnen onbeperkt groenvoer kunnen eten.

Ondanks dat konijnen ‘slechte drinkers’ zijn, is het wel van belang dat zij 24/7 toegang hebben tot schoon en vers drinkwater. Zo nu en dan hebben ze dorst en zullen ze gewoon wat willen drinken. Het is ook een goede indicatie om te kunnen zien of ze nog gezond zijn. Als een konijn plots heel veel gaat drinken, kan dat bijvoorbeeld een teken zijn dat er iets aan de hand is met de nieren.

Water bied je aan via een schoon schaaltje of kommetje en wordt dagelijks ververst. Een drinkfles raad ik af, vooral omdat konijnen echt veel moeite moeten doen om er een druppel water uit te kunnen krijgen en ze hier gefrustreerd van kunnen raken. Er is ook het risico dat een drinkflesje geblokkeerd raakt en er geen water meer uit komt.